TÜKETİCİNİN HAKLARI

TÜKETİCİNİN HAKLARI

Varlıkların en şereflisi olan insanın bazı temel hakları vardır.Bu hakların en belirginleri,inancını yaşama,can ve mal güvenliği,aklın ve namusunun korunmasıdır.Sevgili peygamberimiz en son hitabesinde,insanın,can,mal ve ırzlarının her türlü saldırıdan korunduğunu¹ bildirmesi bunun en güzel ispatıdır.

İnsanın üretme hürriyeti olduğu gibi,tüketme hürriyeti de vardır.Tüketici olan insanın bu yönüyle de üreticilerden bazı beklentileri vardır.Çünkü tüketici,harcadığı parasıyla kendine zarar veren eşyayı almamalıdır.Aldatılmamalıdır.Söz konusu ürünleri tüketirken sağlığını kaybetmemelidir.Öz ifadesiyle insan tüketici yönüyle “Ne zarar görmeli ne de zarar vermelidir.²

Sevgili kardeşlerim!

İslam dini her meselede olduğu gibi bu konuda da genel prensipler koymuş malın üretim ve tüketim safhasında uyulması gereken kuralları belirlemiştir.Konuyla ilgili Yüce Allah şöyle buyurmaktadır:”Ölçüyü tam yapın.Eksik verenlerden olmayın.Doğru teraziyle tartın.İnsanların mal ve haklarını eksiltmeyin.Yeryüzünde bozgunluk çıkartıp karışıklık çıkarmayın.³ Ölçüde ve tartıda karışıklık çıkaranların vay haline.Onlar insanlardan ölçerek bir şey aldıklarında tam ölçerler.Fakat kendileri onlara bir şey ölçüp,yahut tartıp verdiklerinde eksik ölçüp eksik tartarlar.Onlar o büyük gün için dirilticeklerini sanmıyorlar mı?Öyle bir gün ki,(o gün)insanlar alemlerin Rabbi’nin huzuruna çıkacaklardır.⁴ Ayetleri,çağlar boyu bütün inananların rehberi olmuştur.

Sevgili peygamberimiz (a.s)’da “Aldatan bizden değildir.””Kusurlu bir malı, ayıbını söylemeden satmak bir müslümana helal olmaz.⁵ Buyurmaları ticari ölçülerin en belirginleridir.Diğer yandan Allah’ın kıyamet gününde kendileriyle konuşmayacağı,rahmet nazarıyla bakmayacağı kişilerden birinin de “Yalan yere yemin ederek ticaret malını fahiş bir fiyatla satmaya çalışanlar”⁶ olduğunu belirtmeleri tüketicinin korunmasına yönelik önemli yaptırımlardır.

Peygamberimiz hem söz hem de uygulamalarıyla tüketiciye koruyucu icraatlar yapıyordu.Çarşıda denetim yapıyor,buğdayı kontrol ediyordu.Hatta say yaparken bile insanları aldatarak mal satmanın caiz olmadığını belirtmesi,böylece piyasanın doğal haliyle oluşmasını sağlaması tüketicinin korunması hususunda önemli delillerdendir.

Aziz kardeşlerim!

İslam genel olarak hak kavramına büyük önem vermesi dolayasıyladır ki,satın alınan mal veya ürünlerin kusurlu çıkması halinde,belirli zaman dilimlerinde bunları geri verme hakkı tanımış böylece her türlü aldanma,aldatma ve hileye karşı tüketicilerin haklarını korumayı amaçlamıştır.Öyleyse insanlara hizmeti şiar edinen müslümanlar olarak ürettiğimiz her şeyin kaliteli olmasına özen gösterelim.Malların son kullanma tarihinden sonra satılmasına engel olalım.Kötü ve kusurlu malları çok güzelmiş gibi sunmayalım.Sadelik içerisinde içi dışı bir olan söylediğini uygulayan insanlar olalım.İnsanların cehaletinden ve ihtiyacından yararlanarak fahis kar yoluna baş vurmayalım.Bunları yapmanın da bir kul hakkı olduğunu asla unutmayalım.

Ne mutlu hakka ve hukuka riayet edebilenler!

1 Tirmizi”,Cuma”,80

2 Bakara,2/79

3 Şuara,26/181-183,İsra 17/35

4 Mutaffifin,83/1-6

5 Müslim,”İman”,164,Ebu davud,”Buyu”,50

6 Müslim,”İman”,171